Dialoog in Actie heeft een persbericht geschreven: 

Bejaarden op de schopstoel

Vrijwilligers horen schrijnende verhalen

Een groep vrijwilligers houdt gesprekken met bewoners van Amsterdamse bejaardenhuizen die binnenkort worden gesloten. De oudjes staan op straat of ze moeten verkassen naar de buitenwijken. De vertwijfeling is groot.

Een klein bericht in de marge van de krant: “Ruim een derde van de verzorgingshuizen moet de komende vijf jaar dicht.” Wat betekent dat voor de ouderen die daar soms al jarenlang wonen?

Een goed gesprek?

Sinds een jaar organiseert de Stichting Dialoog in Actie bijeenkomsten voor en door ouderen met verschillende culturele achtergronden, onder het motto: “Vitaal ontmoet Kwetsbaar”. Een ploeg vrijwilligers bezoekt daarbij een woon/zorgcentrum voor een goed gesprek. Het thema: “Hier ben ik op mijn plek.”

Dat thema was bedoeld als mooi neutraal gespreksonderwerp, dat mensen kan verbinden. In de bejaardenhuizen blijkt dit echter een zeer gevoelig onderwerp. Vanwege het overheidsbeleid en de wijzigingen in de AWBZ moeten ouderen langer thuis blijven wonen. Mensen met een zogenaamde Zorg Zwaarte Pakket (ZZP) Indicatie van 1-3 mogen niet meer naar een woonzorgcentrum. Volgend jaar komt daar ook ZZP 4 bij. Met een ZZP 3 indicatie ben je al behoorlijk aan het dementeren, of je kunt je niet meer zelfstandig wassen. Of allebei. De gevolgen van dat beleid worden nu pijnlijk zichtbaar.

Klein leed

Joke Jongejan van Dialoog in Actie en opbouwwerker bij de Protestantse Diaconie Amsterdam: “Wij zijn verontwaardigd over de verhalen die we te horen krijgen. Als je een maatschappij beoordeelt op hoe ze de ouderen behandelt, dan komen wij er bekaaid af. In december 2013 hadden we een bijeenkomst met ouderen van centrum Amsta aan de Amsteldijk. In februari 2014 gingen we naar het Sint Jacob tegenover Artis. Beide woonzorgcentra moeten dicht. Door het strenge beleid stromen er onvoldoende nieuwe bewoners in, dus besluiten de zorgkoepels om hun huizen te sluiten. Eén op de drie bejaardenhuizen in Amsterdam verdwijnt. De mensen die daar nu nog wonen zijn wanhopig. Ze vertelden ons verhalen vol klein leed. Heel persoonlijk, en heel schrijnend.”

Verscheurde relaties

Vriendschappen van jaren worden verbroken omdat mevrouw X moet verhuizen naar een ander bejaardenhuis dan haar vriendin mevrouw Y. Dat veroorzaakt veel pijn, want zulke relaties zijn vaak net zo innig als een huwelijk. Een mevrouw die speciaal in de buurt van haar zus is gaan wonen, moet nu verkassen naar de andere kant van de stad, een compleet onbekende omgeving. Een andere mevrouw krijgt bezoek van een vriendin, maar blijkt plotseling te zijn overgebracht naar een ander huis. Als de vriendin haar opbelt, is mevrouw helemaal in paniek. Ze zat nog te ontbijten toen de verzorging binnenkwam met de mededeling: “Vandaag gaan we u verhuizen!” Verzorgenden vertellen hoe ze ineens een lege kamer aantreffen, omdat de familie vader of moeder heeft meegenomen. “Hoe was het ook weer: oude bomen moet je niet verkassen”, verzucht een gespreksdeelnemer.

Beroep op Mark Rutte

In Sint Jacob laat een heer van 92 ons een brief zien die hij naar minister Rutte heeft geschreven. Na het overlijden van zijn vrouw was hij erg vereenzaamd. In Sint Jacob had hij nieuwe vrienden en kennissen gevonden. Hij is bang om weer te vereenzamen nu hij op zichzelf moet gaan wonen. En volgens hem is hij lang niet de enige. Van de premier kreeg hij een nietszeggend briefje terug: “Dit is nu eenmaal het beleid, meneer, mensen moeten langer in hun eigen huis blijven wonen.”

De bewoners van Sint Jacob zijn boos

Er wordt besloten over de hoofden van de betrokkenen. Zij hebben het gevoel dat ze niet gehoord worden; zelfs in deze verkiezingstijd komt er geen politicus langs. Ze kunnen hun boosheid nergens uiten. Het personeel kan er ook niets aan doen, zij raken zelf hun baan kwijt. Een enkele bewoner is strijdbaar: “De ME moet mij hier maar uithalen!” De meeste bewoners zijn terneergeslagen.

Gespreksleider Joke Jongejan: “Vóór de bijeenkomst belde een ambtenaar communicatie van het stadsdeel Centrum mij: “Wat is het doel van de bijeenkomst? Oh, u gaat alleen een luisterend oor bieden aan de mensen van Sint Jacob? Dan is het niet interessant om aan te kondigen op onze website.” Alsof deze mensen geen bewoners meer zijn van Amsterdam..?!”

Catch 22

De onzekerheid en de wanhoop van veel ouderen zijn groot. Het gaat om mensen die al de regie over hun leven kwijt zijn. Bovendien lijkt het of alles veel sneller gaat dan de beleidsmakers en de zorgmanagers hadden voorzien. Heeft er eigenlijk nog iemand de regie? Volgens het overheidsbeleid mogen mensen met ZZP 1-3 die al in een Woonzorgcentrum wonen, blijven zitten waar ze zitten. Maar nu vallen er huizen om. En als de bewoners van de omvallende huizen met deze zorgcategorie aankloppen bij andere zorgcentra krijgen ze te horen: “U bent te goed voor ons. Wij krijgen geen geld voor u, dus wij zetten u niet op de wachtlijst.” Vanuit het oogpunt van het zorgcentrum is dat goed te begrijpen, want nu in Amsterdam een derde van de woonzorgcentra dicht moet, groeien de wachtlijsten. Toch hebben ook deze mensen het recht op een plek in een woonzorgcentrum.

Zeulen met onze oudjes

Joke Jongejan is geschrokken van de situaties die ze heeft aangetroffen. “Tijdens onze bijeenkomsten zitten de mensen vaak te huilen. Ouderen gaan met busjes naar woonzorgcentra om te kijken naar hun eventuele toekomstige woning en krijgen dan later te horen: “Daar is ook geen plek voor u.” Wat is dit voor gezeul met bejaarden? Mijn eigen moeder is vorig jaar overleden. Zij bracht haar laatste jaren door in een mooi zorgcentrum in Velsen. Ik ben dankbaar dat zij dit niet meer hoeft mee te maken. Waarom besteden de media zo weinig aandacht aan de wanhoop van deze mensen? Hebben we deze groep ouderen dan helemaal afgeschreven? En hebben de beleidsmakers en managers de situatie eigenlijk nog wel in de hand? Beseffen ze wel wat ze aanrichten? Ik geloof er niks van!”

Harry Brockhus, vrijwilliger en Joke Jongejan, coördinator Dialoog in Actie en opbouwwerker Protestantse Diaconie Amsterdam 

Voor meer informatie, bel Joke Jongejan: 06-137 85 908

In dialoog over mijn plek in Sint Jacob